5. sınıf türkçe Yazım Kuralları testi ve çözümleri

Çözüm: E seçeneğinde 'Kedimiz pamuk çok uysaldır.' cümlesinde 'Pamuk' kelimesi özel bir ad (hayvan adı) olduğu için büyük harfle başlamalıydı. Diğer seçeneklerdeki büyük harf kullanımları doğrudur (unvan bildiren akrabalık adı, kurum adı, deniz adı, cadde adı).

Çözüm: D seçeneğinde 'Bahçe de çiçekler açmış.' ifadesinde 'de' bağlaç değil, bulunma hâl eki olduğu için bitişik yazılmalıydı ('Bahçede çiçekler açmış.'). Bağlaç olan 'de/da' ayrı, hâl eki olan 'de/da' bitişik yazılır. Diğer seçeneklerdeki kullanımlar doğrudur.

Çözüm: C seçeneğinde 'Oniki yaşına girdi.' ifadesindeki 'oniki' kelimesi ayrı yazılmalıydı ('on iki'). Sayılar, metin içinde yazıyla yazıldıklarında ayrı yazılırlar (çek senet hariç). Diğer seçeneklerdeki yazımlar doğrudur.

Çözüm: C seçeneğinde 'Oltaya deniz anası takıldı.' ifadesindeki 'denizanası' kelimesi bitişik yazılmalıdır. Birleşik kelimelerden biri veya ikisi anlamını yitirdiğinde bitişik yazılır. 'Deniz anası' bir hayvan adı olarak bitişik yazılır. 'Hafta sonu' ayrı, 'gecekondu' bitişik, 'Çanakkale' özel ad olarak bitişik, 'fikir birliği' ayrı yazılır.

Çözüm: E seçeneğinde 'Kitap, sayfa 23'de başlıyor.' ifadesindeki '23'de' kısaltma eki yanlış kullanılmıştır. Sayfalarda veya sayılarda 's.' gibi kısaltmalar kullanılırken gelen ek ünsüz uyumuna uymalıdır. Ayrıca bir kelimenin kısaltması kullanıldığında, eke uygunluk esas alınır. 'sayfa' kelimesinin kısaltması 's.' olduğunda, 's. 23'te' olması gerekirdi. Ancak burada doğrudan 'sayfa 23' ifadesinde bir kısaltma ek sorunu değil, '23' sayısına gelen ekin yanlışlığı söz konusudur. '23' üçünsüzü ile bittiği için ek '-te' olmalıydı ('23'te').

Çözüm: B seçeneğinde 'O kadar çok konuştuki herkes sıkıldı.' cümlesinde 'ki' bağlaç görevinde kullanıldığı için ayrı yazılmalıydı ('konuştu ki'). Bağlaç olan 'ki' ayrı, ilgi zamiri olan 'ki' ve sıfat yapan 'ki' bitişik yazılır. Diğer kullanımlar doğrudur.

Çözüm: B seçeneğinde 'Her yıl Nisan'ın son haftası piknik yaparız.' cümlesinde belirli bir tarih bildirmediği için 'Nisan' kelimesinin ilk harfi küçük yazılmalıydı ('nisan'). Belirli bir tarihle birlikte kullanılan ay ve gün adları büyük harfle başlar. Diğer seçeneklerdeki yazımlar doğrudur.

Çözüm: D seçeneğinde 'Up uzun boylu bir adamdı.' ifadesindeki 'upuzun' pekiştirme sözcüğü bitişik yazılmalıdır. Pekiştirme sözcükleri daima bitişik yazılırlar. Diğer pekiştirme sözcüklerinin yazımı doğrudur.

Çözüm: C seçeneğinde 'O, aynı zamanda iyi bir sporcuydu.' cümlesinde yazım yanlışı yoktur. A seçeneğinde 'her şey' ayrı, B seçeneğinde 'hiçbir' bitişik yazılmalıydı. E seçeneğinde 'Yurt dışı' ayrı yazılır. D seçeneği ise doğru bir kullanımdır ('herhangi bir' bitişik, 'bir' ayrı). O yüzden doğru şık C'dir.

Çözüm: D seçeneğinde 'Avrupa'nın batı medeniyeti, çok gelişmiştir.' cümlesinde 'batı' kelimesi yön bildiren bir kelime olsa da medeniyet anlamında kullanıldığında, özel ada dahil değilse küçük harfle başlar. Ancak burada medeniyetin adını oluşturduğu için büyük harfle yazımı daha uygun olabilir gibi görünse de, asıl yanlış Kuzey Amerika'daki 'Kuzey' kelimesi özel adın başında olduğu için büyük yazılırken, 'batı medeniyeti' ifadesindeki 'batı' medeniyetin adının bir parçası olarak büyük harfle yazılmalıdır. Ancak genellikle yön adları bir bölge veya özel isimden önce gelirse büyük, sonrasında gelirse küçük yazılır. Burada kafa karıştırıcı bir durum var. En net yanlış A şıkkında gibi duruyor, 'doğusu' küçük olmalıydı. Tekrar değerlendirelim: 'Avrupa'nın batısı', 'Türkiye'nin kuzeyi' küçük harfle başlar. Ama 'Kuzey Amerika', 'Doğu Anadolu' büyük harfle başlar. 'Güneydoğu Anadolu Projesi' de büyük harfledir. 'Batı medeniyeti' ise büyük harfle başlar. Dolayısıyla C şıkkı 'Güneydoğu Anadolu Projesi' doğru. E şıkkı 'batıdan esiyordu' doğru. B şıkkı 'Kuzey Amerika' doğru. A şıkkı 'Anadolu'nun doğusu' ifadesindeki 'doğu' küçük harfle başlamalıydı. Eğer Avrupa'nın batı medeniyeti derken 'Batı Medeniyeti' bir özel isim olarak vurgulanıyorsa büyük de yazılabilir. Ancak standart kural, özel isimden sonra gelen yön adlarının küçük yazılmasıdır. Bu durumda en net yanlış A şıkkında. D şıkkı ise tartışmalı olabilir ama çoğu kaynak 'Batı medeniyeti'ni özel bir kültürü kastettiği için büyük yazar. Bu soruyu A şıkkına çevirelim.

Çözüm: B seçeneğinde 'Yarın Ayşe ablamla sinemaya gideceğiz.' cümlesinde 'abla' kelimesi, bir akrabalık bildirmesine rağmen özel ada dahil olup unvan görevi görmediği için küçük harfle başlamalıydı. Eğer 'Ayşe Teyze' gibi hitap şeklinde bir saygı unvanı olsaydı büyük yazılırdı. Burada sadece bir akrabalık ilişkisini belirttiği için küçük harfle yazılması gerekir. Diğer seçeneklerdeki unvan ve ad kullanımları doğrudur.

Çözüm: B seçeneğinde 'Bu filmi daha önce izlemişmiydin?' cümlesinde 'mi' soru eki kendinden önceki kelimeden ayrı yazılmalıydı ('izlemiş miydin?'). 'Mi' eki her zaman kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır, ancak kendinden sonra gelen eklerle bitişik yazılır. Diğer seçeneklerdeki 'mi' ekinin yazımı doğrudur.

Çözüm: E seçeneğinde 'Yan yana oturmuş sohbete dalmışlardı.' ifadesindeki 'yan yana' ikilemesi ayrı yazılmalıydı. İkilemeler daima ayrı yazılırlar ve aralarına noktalama işareti konmaz. Diğer seçeneklerdeki ikilemelerin yazımı doğrudur.

Çözüm: C seçeneğinde 'Dil Bilimci Prof. Dr. Zeynep Hanım bir konferans verdi.' ifadesindeki 'Dil Bilimci' kelimesi bitişik yazılmalıdır ('Dilbilimci'). Diğer seçeneklerdeki yazımlar doğrudur. 'Milli Mücadele', 'Çalıkuşu', '19 Mayıs 1919' doğru yazılmıştır. 'Haftaya Cumartesi' doğru, çünkü belirli bir tarihle birlikte kullanılmıyor.

Çözüm: B seçeneğinde 'Bugün Vali beyle görüşeceğiz.' cümlesindeki 'Bey' kelimesi saygı bildiren bir söz olduğu için büyük harfle başlamalıydı ('Vali Bey'le'). Saygı bildiren sözler, unvanlar ve lakaplar özel adla birlikte kullanıldığında büyük harfle başlar. Diğer seçeneklerdeki kullanımlar doğrudur.

Çözüm: A seçeneğinde 'Sınavda bir kaç soruya yanlış cevap vermişim.' ifadesindeki 'bir kaç' kelimesi bitişik yazılmalıydı ('birkaç'). Belirsizlik bildiren 'birkaç', 'birçok', 'biraz', 'hiçbir', 'herhangi' gibi kelimeler bitişik yazılır. Diğer seçeneklerdeki kullanımlar doğrudur.

Çözüm: D seçeneğinde 'Akşa-müstü yağmur yağmaya başladı.' kelimesinde satır sonunda 'akşamüstü' kelimesi hecesine göre bölünmeliydi. 'Ak-şamüs-tü' şeklinde olmalıydı. Türkçede kelimeler hecelerinden bölünür. 'Akşam-üstü' de birleşik kelime olduğu için 'akşam-üstü' gibi bir ayrım da hatalı olur. Tekrar hecelerine ayırmak gerekir. Ayrıca, Türkçede bir hece bir harften oluşmaz, yani 'a-ra-ba' değil 'a-ra-ba'dır. Satır sonunda tek harf bırakılmaz veya tek harf alta atılmaz. Burada 'akşa-müstü' kelimesi 'ak-şamüs-tü' şeklinde ayrılmalıdır. 'Akşa-müstü' bölünmesinde 'müstü' ayrı bir hece gibi alınmış gibi görünüyor, bu da hatalı bir bölmedir. Bu şık, heceleme kuralına aykırıdır.

Çözüm: C seçeneğinde 'Amasya'lılar misafirperverdir.' ifadesinde yapım ekleri özel ada geldiğinde kesme işaretiyle ayrılmaz. '-lı, -li, -lu, -lü' yapım eki olduğu için kesme işareti kullanılmamalıydı ('Amasyalılar'). Diğer seçeneklerdeki özel adlara gelen eklerin yazımı doğrudur.

Çözüm: D seçeneğinde 'Çalıştım öyleki başarılı oldum.' ifadesindeki 'öyleki' kelimesinde 'ki' bağlaç olduğu için ayrı yazılmalıydı ('öyle ki'). Bazı 'ki' bağlaçları kalıplaşmış olsa da ('oysaki', 'mademki'), 'öyle ki' ayrı yazılır. Diğer seçeneklerdeki yazımlar doğrudur.

Çözüm: C seçeneğinde 'Pazartesi günü saat 14:00'te toplantımız başlıyacak.' cümlesinde hem saatlere gelen eklerin yazımı yanlıştır (saat ve dakika arasına tek nokta konur, ek 00'a göre değil saatin kendisine göre gelir, yani '14.00'te' olmalıydı) hem de 'başlıyacak' kelimesi ünsüz yumuşamasına uymadığı için yanlıştır, 'başlayacak' olmalıydı. Dolayısıyla birden fazla yazım yanlışı bulunmaktadır. A seçeneğinde '15.inci' yerine '15.' veya 'on beşinci' olmalıydı (bir yanlış). B, D ve E seçenekleri doğrudur.